Auteur: Edo Tichelaar
Ik speelde de tweede symfonie van Robert Schumann. Voor beeld en geluid bij deze anekdote klik je hier. Die symfonie begint met een hele zachte introductie en een duidelijk hoorbare trompet. Op een trompet net zo zacht spelen als strijkers is best lastig. Voor mij althans. Tijdens de voorrepetitie spreekt de dirigent me bemoedigend toe: speel comfortabel, liever iets harder dan gemankeerd of niet. Dat is fijn, ik voel me vrij.
Het concert begint, de dirigent heft zijn stok, kijkt me nog eens bemoedigend aan en tijdens de opslag heft hij zijn linker hand als een verkeersagent die een stopteken geeft. De adem stokt in mijn keel, ik splijt de eerste noot en het intro komt niet meer goed.
Na de vrijheid van de voorrepetitie, voelde ik me plotseling zeer geremd door die opgeheven hand. Als blazer is vrije ademhaling van groot belang. Die opgeheven hand zorgde voor aarzeling, een stokkende adem en dus mislukte inzet. Voelde het als verraad? Misschien wel. In ieder geval werkte het remmend.
Wat was er gebeurd? In een symfonie-orkest is de dirigent – als het goed is – de onbetwiste leider. Hij lijkt voor de buitenstaander alleen de maat te slaan, maar doet veel meer. In de periode voor de concerten heeft het orkest onder zijn leiding de muziek voorbereid. Dan gaat het om instuderen van de noten, maar ook om interpretatie en de balans tussen alle instrumenten die tegelijk spelen. Heel belangrijk is ook zijn rol in de teamontwikkeling, want een orkest is niets anders dan een team van samenwerkende musici.
In mijn voorbeeld was het gedrag van de dirigent in zijn rol van leider van het team bepalend voor mijn prestatie. Ik had me thuis goed voorbereid, we hadden de noten met het orkest gestudeerd, er was aandacht geweest voor mijn sterke en zwakke punten, de dirigent had zijn rol gepakt in mijn coaching en me ruimte laten voelen. Maar op het moment dat er echt gepresteerd moest worden, gaf kwam hij daar op terug en presteerde ik ondermaats.
Het heeft me aan het denken gezet en bewust gemaakt van de noodzaak van consequent en consistent leiderschap en de rol van non-verbale communicatie daarin.
Welke voorbeelden ken jij waarin jouw leiders of jij als leider gemengde signalen hebben/hebt gegeven?
